Bouwsteen 2: De klas als groep.

In mijn blog over de klas als groep geef ik al weer hoe belangrijk de sfeer van de groep is voor je eigen gevoel in de klas. Ik richt mij in deze blog voornamelijk op het gegeven dat leerlingen tot een groep willen behoren om zich prettig te voelen. Ook heb ik het over een aantal situaties die zich voor kunnen doen wanneer leerlingen in een groep zitten of bij een groep gaan horen, of wanneer dit juist niet gebeurt. Waar ik echter niet bij stil had gestaan voordat het thema ‘De klas als groep’ aan de orde kwam, was het effect dat de sfeer binnen de groep heeft op het leerproces. Dit onderwerp werd besproken in de les.

Volgens Bruce W. Tuckman verloopt de groepsvorming via vijf stappen:
-          forming
-          storming
-          norming
-          performing
-          adjourning
Deze groepsvorming verloopt deels onbewust. Een groep neemt uiteraard niet even een moment om te bedenken in welke fase ze nu beland zijn. Zelf heb ik deze groepsvorming ook meegemaakt; in de klas, op de sportvereniging, overal waar ik in een groep terecht kwam. Tijdens de les over groepsvorming zat ik mij af te vragen of ik de vijf stappen van Tuckman herken en kan plaatsen. Dit is wel het geval, in principe verliep het vormen van de groep ongeveer op dezelfde manier.

Dit zie ik ook terug in het werk op het ruiterkamp wat ik doe: De groep begint enigszins onzeker en aftastend, vervolgens (en dit gebeurt vaak al snel) gaan de kinderen elkaars grenzen opzoeken. Ook de grenzen van de leiding wordt op de proef gesteld. Om dit niet uit de hand te laten lopen worden er regels gesteld; zowel vaste regels door de leiding als ongeschreven regels door de kinderen zelf. Kortom; de waarden en normen binnen de groep worden vastgesteld. Daarna is de groep rustig. Vriendschappen zijn gesloten, iedereen heeft een duidelijke plek binnen de groep en er kan op een fatsoenlijke manier met elkaar omgegaan worden. Deze fase wordt op kamp al snel behaald, de kinderen hebben immers allemaal dezelfde interesses (paarden) en zijn er met hetzelfde doel (plezier hebben). In een klas zal het langer duren voordat deze effectieve fase bereikt wordt. Uiteindelijk komt de groep in de fase waar afscheid genomen moet worden. Volgens de lesstof is deze fase het meest productief.

Doordat ik geleerd heb, aan de hand van de lesstof maar ook door eigen ervaringen, dat groepsvorming altijd volgens dezelfde stappen verloopt weet ik wat ik kan verwachten wanneer ik voor een nieuwe klas terecht kom. In iedere situatie zullen er andere handelingen verricht worden, ik kan mij niet volledig voorbereiden, maar ik heb een idee gekregen over het vormen van groepen en hoe dat in zijn werk gaat. Doordat ik weet wat mij te wachten staat zal ik rustiger voor de klas staan. In de toekomst ben ik van plan nauwkeuriger naar de groepen waar ik mee te maken krijg te kijken. Door de groepsvorming in verschillende situaties te bestuderen zal ik meer te weten komen over de werking van groepsvorming en de vijf stappen.

Ook ben ik erg benieuwd hoe het mogelijk is om invloed te hebben op de groepsvorming van de klas, als docent zijnde. Er is mij verteld dat er tijdens FO 2 meer informatie zal komen over de docent voor de klas en hier kijk ik naar uit. Tot die tijd zal ik het onderwerp groepsvorming vaker aankaarten bij docenten waar ik mee spreek, om hun ervaringen mee te nemen in mijn eigen ontwikkeling tot docent.